Wańkowicz opisuje swój pobyt w Prusach Wschodnich i spływ kajakiem "Kuwaka" z młodszą córką Martą. Podróż jest pretekstem i kanwą dla historycznych, politycznych i filozoficznych rozważań.Opisy eskalującej przemocy i nienawiści ludności pochodzenia niemieckiego w stosunku do rdzennej, polskojęzycznej ludności mazurskiej pomagają zrozumieć, co działo się w tym narodowościowym tyglu w przededniu wybuchu II wojny światowej. Powieść pozwala także zrozumieć, dlaczego wynik plebiscytu 1920 był klęską polskości na tych ściśle z Polską związanych terenach.